Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Chorzów

Obowiązki stowarzyszeń i fundacji wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu

Z dniem 13 lipca 2018 r. weszły w życie nowe przepisy ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2025 r. poz. 644 t.j.). Celem ustawy jest dostosowanie prawa krajowego do unijnych dyrektyw, a także zwiększenie efektywności systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Ustawa wprowadza nowy katalog „instytucji obowiązanych”, na których ciąży obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego oraz inne obowiązki związane z podejmowaniem określonych działań w celu przeciwdziałania wprowadzania do obrotu wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł.

Do instytucji obowiązanych zalicza się m.in.

1. fundacje ustanowione na podstawie ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 2023 r. poz. 166 t.j.) w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, bez względu na to, czy płatność jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane – 2 ust. 1 pkt 21 ustawy,

2. stowarzyszenia posiadające osobowość prawną, utworzone na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2020 r. poz. 2261 t.j.), w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, bez względu na to, czy płatność jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane – 2 ust. 1 pkt 22 ustawy.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 20 instytucją obowiązaną jest również podmiot, który prowadzi działalność w zakresie gier losowych w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. z 2025 r. poz. 595 t.j.) – taką grą jest przykładowo charytatywna gra fantowa, popularna wśród organizacji pozarządowych.

Do obowiązków instytucji obowiązanych należy m.in.:

wyznaczenie spośród członków zarządu osoby odpowiedzialnej za wdrożenie obowiązków określonych w ustawie (art. 7),

1. wyznaczenie pracownika zajmującego kierownicze stanowisko odpowiedzialnego za zapewnienie zgodności działalności instytucji obowiązanej oraz jej pracowników i innych osób wykonujących czynności na rzecz instytucji obowiązanej z przepisami
   o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Wyznaczony pracownik jest również odpowiedzialny za przekazywanie w imieniu instytucji obowiązanej Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej, zawiadomień
   o transakcjach (art.8),

2. identyfikacja i ocena ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu odnoszącego się do działalności fundacji i stowarzyszeń oraz sporządzanie w postaci papierowej lub elektronicznej oceny tego ryzyka (art. 27),

3. stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego wobec klientów fundacji
   i stowarzyszeń (art. 33 – 37, art. 39 i art. 41),

4. stosowanie wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego w przypadkach wyższego ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (art. 43, art. 44 i art. 46),

5. dokumentowanie zastosowanych środków bezpieczeństwa finansowego oraz wyników bieżącej analizy przeprowadzanych transakcji (art. 34 ust. 3),

6. prowadzenia bieżącej analizy przeprowadzanych transakcji, w stosunku do klientów wobec, których stosuje się wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego (art. 43 ust. 3),

7. podejmowanie działań określonych w art. 43 ust. 4 w przypadku ujawnienia transakcji nietypowej, nienaturalnie złożonej oraz opiewającej na wysokie kwoty, które wydają się nie mieć uzasadnienia prawnego lub gospodarczego,

8. przechowywanie dokumentacji uzyskanej w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego oraz dowodów m.in. potwierdzających przeprowadzane transakcje (art. 49),

9. wprowadzenie wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finasowaniu terroryzmu (art. 50),

10. przekazywanie do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej informacji o przyjętej wpłacie lub dokonanej wypłacie środków pieniężnych o równowartości przekraczającej
    15 000 euro (art. 72 ust. 1 pkt 1),

11. zawiadamianie w trybie i na zasadach określonych w ustawie Generalnego Inspektora Informacji Finansowej o okolicznościach, które mogą wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (art. 74),

12. wstrzymywanie transakcji w trybie i na zasadach określonych w ustawie (art. 86),

13. stosowanie szczególnych środków ograniczających wobec osób i podmiotów określonych
    w ustawie (art. 117).

Zgodnie z art. 130 ustawy, fundacje oraz stowarzyszenia będące instytucjami obowiązanymi w rozumieniu ustawy, podlegają kontroli wykonywania ww. obowiązków.

Kontrolę sprawuje:

1. Generalny Inspektor Informacji Finansowej będący równocześnie koordynatorem kontroli,

2. Naczelnicy urzędów celno-skarbowych,

3. właściwy minister lub starosta w przypadku fundacji – na zasadach określonych w ustawie
   o fundacjach,

4. Wojewoda lub Starosta w przypadku stowarzyszeń – na zasadach określonych w ustawie Prawo o stowarzyszeń.

Kontrola, może być przeprowadzona w zakresie i na zasadach określonych w ustawie o czym mówi rozdział 12 ustawy przez ww. organy na podstawie rocznego planu kontroli bądź doraźnie. Przedmiotowa kontrola może być realizowana przez co najmniej dwóch imiennie upoważnionych przez ww. organ pracowników/kontrolerów (art. 131 i art. 132). Szczegółowy zakres upoważnienia do kontroli określa ustawa w art. 133 ust. 2.

Z przeprowadzonej kontroli sporządzany jest protokół pokontrolny (art. 141) oraz wystąpienie pokontrolne zawierające m.in. zalecenia pokontrolne (art. 142).

W przypadku niedopełnienia przez instytucje obowiązane obowiązków nałożonych ustawą, przewidziane są kary administracyjne określone w art. 150 ustawy. Kary w drodze decyzji administracyjnej nakłada Generalny Inspektor Informacji Finansowej.

W związku z powyższym Prezydent Miasta Chorzów w ramach sprawowanego nadzoru i kontroli nad fundacjami i stowarzyszeniami działającymi na terenie miasta Chorzów, zwraca się z prośbą o przesyłanie informacji według załączonego wzoru oświadczenia dotyczących przyjmowania lub dokonywania przez fundacje/stowarzyszenia płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, bez względu na to, czy płatność jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane.

Oświadczenie podpisane przez osoby upoważnione do reprezentowania organizacji w sprawach majątkowych należy przesłać pocztą tradycyjną na adres: Urząd Miasta Chorzów – Wydział Kultury, Sportu i Promocji w przypadku stowarzyszeń KRS Kulturalnych i Sportowych oraz Wydział Spraw Obywatelskich w przypadku Fundacji i pozostałych Stowarzyszeń, ul. Rynek 1, 41-500 Chorzów lub na adres e-mail kultura@chorzow.eu (KP), sprawy_obywatelskie@chorzow.eu(SO).

Stowarzyszenia i fundacje są zobowiązane w ciągu roku do bieżącego informowania Prezydenta Miasta Chorzów (organu nadzoru) o każdym przypadku wystąpienia w organizacji płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, również w drodze więcej niż jednej operacji, o prowadzeniu działalności w zakresie gier losowych w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, a także w przypadku stowarzyszeń i fundacji będących przedsiębiorcami o świadczeniu usług polegających na zapewnianiu siedziby, adresu prowadzenia działalności lub adresu korespondencyjnego oraz innych pokrewnych usług osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej (art.2 ust.1 pkt. 16 lit.c) ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu).

Niezastosowanie się do powyższego żądania skutkować będzie zastosowaniem sankcji, wynikających z Rozdziału 13 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Nowe obowiązki stowarzyszeń i fundacji wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansów

31 października 2021 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, która nałożyła na organizacje pozarządowe (z wyjątkiem stowarzyszeń zwykłych) obowiązek zgłaszania beneficjentów rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.

Obowiązek ten dotyczy organizacji pozarządowych i fundacji wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego. Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych to rejestr elektroniczny
i zgłoszenia do niego możemy dokonywać tylko w formie elektronicznej (https://crbr.podatki.gov.pl).

Wniosek (zgłoszenie) do CRBR - podpisują (elektronicznie np. profilem zaufanym ePUAP) członkowie zarządu zgodnie ze sposobem reprezentacji określonym w statucie. 

O instytucjach obowiązanych w świetle znowelizowanej ustawy jak i o obowiązkach na nie nakładanych można szerzej przeczytać m.in. w poradnikach dostępnych poniżej:

https://publicystyka.ngo.pl/kiedy-i-jak-ngo-stosuja-ustawe-o-przeciwdzialaniu-praniu-pieniedzy,
https://publicystyka.ngo.pl/zmiana-ustawy-o-przeciwdzialaniu-praniu-pieniedzy-i-finansowaniu-terroryzmu-co-nowego,
https://publicystyka.ngo.pl/przeciwdzialanie-praniu-pieniedzy-nowe-obowiazki-ngo-od-pazdziernika